Banaz, Uşak-Ankara karayolu üzerinde yer alarak Uşak il merkezine 33 km uzaklıkta bulunmaktadır. Bu ilçe, doğal sınırlarıyla Kütahya’nın Gediz ve Altıntaş ilçelerine kuzeyde, Afyon’un Sincanlı ve Sandıklı ilçelerine doğuda, Sandıklı ve Sivaslı ilçelere ise güneyde komşudur. İlçenin toplam yüzölçümü 1032 kilometrekaredir ve bu alanın 669 kilometrekaresi ormanlık alandır, genellikle çam ormanlarından oluşmaktadır.

Banaz'ın Antik Çağlardaki Yeri ve Önemi

Banaz ve yakın çevresinin taş devirlerine dair yerleşim alanları konusunda kesin bilgilere ulaşılabilmiş değil. Ancak, bakır devrinde Banaz Hanüstü ve Paşacık Köyü Mercimekli Tepesi'nde yerleşim alanlarına rastlanmıştır.

M.Ö. 3000-2000 yılları arasında, yani ilk Tunç devrinde, birçok yerleşim yeri Banaz ve civar köylerde belirmiştir. Örneğin; Banaz Öksüz Susuz I Dolay, Ahurhisar ve Nohutova gibi köylerde bulunan höyükler bu dönemin izlerini taşımaktadır. Bölgedeki bu yerleşimlerde ileri bir medeniyetin izleri görülmektedir. Bu dönemin merkezinin ne olduğu konusunda kesin bilgilere sahip olmasak da, Çivril Beyce Sultan höyüğünün bu dönemin merkezi olabileceği düşünülmektedir.

Banaz'ın Hititler, Frigler ve Persler Dönemindeki Rolü

Etiler döneminde Banaz çevresinde büyük şehirlerin kurulduğu bilinmektedir. Bu şehirlerin bazılarına örnek olarak Banaz, İmrez ve Kediyünü höyüklerini gösterebiliriz. Şehirlerin birbirine bağlandığı yollar ve ticaret güzergâhları da bu dönemde belirginleşmiştir.

Frigyalılar döneminde, M.Ö. 1200-700 yılları arasında, Anadolu Trakya’dan gelen kavimlerin etkisiyle birçok yerleşim alanı oluşmuştur. Bu dönemin izleri, Banaz ve civarında belirgin bir şekilde görülmektedir. Ancak, Friklerin M.Ö. 700 yılındaki akınları sonucunda birçok yerleşim yeri yıkıma uğramış, bazıları ise Lidyalıların kontrolüne geçmiştir. Persler döneminde ise Ahat Köyü, Anadolu'nun en büyük şehirlerinden biri haline gelmiştir.

Banaz'ın Türklerin Anadolu'ya Gelmesiyle Değişen Kaderi

Malazgirt Savaşı sonrasında Anadolu'nun Türkleşme süreci başlamıştır. Bu dönemde Banaz ve çevresi birçok kez el değiştirmiştir. Özellikle Selçuklu ve Germiyan Beyliği dönemlerinde Banaz'ın siyasi ve coğrafi önemi artmıştır.

Osmanlı Devleti döneminde Banaz, Kütahya sancağına bağlı bir nahiye olarak kalmış, fakat 1912 yılında köy statüsüne indirilmiştir. Yunan işgali sırasında zor günler geçiren Banaz, Başkomutanlık Meydan Savaşı'nın ardından Türk Ordusu'nun kontrolüne geçmiştir.

Cumhuriyet Dönemi ve Banaz'ın Modern Tarihi

Cumhuriyet'in ilanı sonrasında Banaz, Uşak ilinin bir parçası olarak kalmıştır. 1953 yılında Uşak'ın il statüsü almasıyla birlikte Banaz nahiye statüsünden kaza statüsüne yükseltilmiştir. Bu, Banaz'ın modern tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır.

Banaz'ın tarihi, antik devirlerden Cumhuriyet'e kadar olan süreçte birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, zengin bir geçmişe sahip olduğunu göstermektedir